Copyright © 2016 ELLINIKON Cross Country Race
Οι ορεινοί αγώνες διεξάγονται σε όμορφα τοπία, αναζωογονούν τους δρομείς και διαφέρουν από τους υπόλοιπους αγώνες δρόμου. Γι’ αυτούς τους λόγους ελκύουν, αλλά ταυτόχρονα προκαλούν δισταγμό. Μη τους φοβάστε. Διαβάστε τη συνέχεια για να μάθετε ό,τι είναι καλό να γνωρίζετε.
Του Μάρτιν Ντιούγκαρντ
Κάποιοι ερευνητές πιστεύουν ότι ο καθένας μας έχει μια ενστικτώδη ανάγκη που ονομάζεται βιοφιλία: η λαχτάρα να είμαστε ένα με τη φύση. Η βιοφιλία εξηγεί το γιατί όταν καθόμαστε σε ένα παγκάκι στο πάρκο για 15 λεπτά, νιώθουμε τόσο μεγάλη ευχαρίστηση και αποφορτίζουμε την έντασή μας. Βιοφιλία είναι αυτό που μας κάνει να ρεμβάζουμε από το παράθυρο μια ηλιόλουστη ημέρα, όταν δεν μπορούμε να βγούμε από το σπίτι μας. Εξάλλου είναι και η μόνη πιθανή εξήγηση για την τεράστια επιτυχία του γκολφ.
Η βιοφιλία είναι ακόμη βασικός λόγος για τον οποίο το ορεινό τρέξιμο έχει γίνει τόσο δημοφιλές. Το τρέξιμο σε δασικά μονοπάτια μάς οδηγεί σε κατάσταση ηρεμίας ενώ ταυτόχρονα αναπτύσσουμε τη δύναμη των ποδιών μας, το συντονισμό κινήσεων και την αντίληψη που έχουμε για το σώμα μας.
Ίσως γι’ αυτό οι συμμετοχές σε αγώνες ορεινού τρεξίματος έχουν φτάσει στα ύψη. Κάποτε το ορεινό τρέξιμο σήμαινε περιθωριακό τρέξιμο και συγχεόταν με αγώνες μεγάλου υψομέτρου. Σήμερα οι αγώνες βουνού τείνουν να είναι μικρότερων αποστάσεων - 5 χλμ., 5 μίλια (8 χλμ.) και μερικές φορές και 10 μίλια (16 χλμ.) – και επομένως είναι βατοί για περισσότερους αθλούμενους. Ο βαθμός δυσκολίας έχει επίσης μειωθεί. Οι σταθμοί ανεφοδιασμού είναι κάτι το σύνηθες, και συμμετέχουν εξίσου γυναίκες και άντρες.
Όλα αυτά δεν σημαίνουν βέβαια ότι οι αγώνες έχουν γίνει τόσο εύκολοι που δεν χρειάζεστε προπόνηση. Το ορεινό τρέξιμο απαιτεί καλή φυσική κατάσταση για ολόκληρο το σώμα και καλύτερη αίσθηση της δρομικής τεχνικής απ’ ότι το τρέξιμο σε ομαλό έδαφος. Έχει ζωτική σημασία η στρατηγική ορεινού τρεξίματος και η γνώση του εδάφους που έχετε να αντιμετωπίσετε.
Η εξάσκηση σας τελειοποιεί. Αυτό αληθεύει κατά πολύ. Αν θέλετε ο παρθενικός σας αγώνας βουνού να είναι φυσικός και άνετος (να έχετε δηλαδή την αίσθηση ότι πετάτε σε λόφους και κοιλάδες), παρά να αποβεί ολέθριος (να πέφτετε δηλαδή πάνω σε δέντρα ή να σκοντάφτετε σε εκτεθειμένες ρίζες), πρέπει να προπονηθείτε σε μονοπάτια. Τρεις μήνες πριν από τον πρώτο σας αγώνα – αφού αγοράσετε ένα καλό ζευγάρι παπούτσια τύπου trail – προσπαθήστε να βάλετε στο πρόγραμμα 2 φορές την εβδομάδα τρέξιμο εκτός δρόμου.
Αν ποτέ πριν στο παρελθόν δεν έχετε τρέξει σε μονοπάτια, θα αντιληφθείτε ευθύς εξ αρχής κάποιες διαφορές. Το έδαφος δεν είναι ποτέ ομαλό, επομένως δεν μπορείτε να τρέξετε με τέλειο διασκελισμό. Τα μονοπάτια στρίβουν ακατάπαυστα, κάτι που σας δυσκολεύει να βρείτε ρυθμό στο τρέξιμο. Τα μονοπάτια έχουν χαμηλά κλαδιά και μεγάλους θάμνους, όπερ σημαίνει ελιγμούς και βυθίσματα για να τα αποφύγετε.
Στην αρχή αυτές οι διαφορές ενδέχεται να μετατρέψουν το τρέξιμο σε εξουθενωτική εμπειρία. Χρειάζεται πολλή περισσότερη πλευρική κίνηση (σε αντίθεση με τη γραμμική), πράγμα που απαιτεί μεγαλύτερη κινητοποίηση των περιφερειακών μυών γύρω από τους αστραγάλους και τα ισχία καθώς και τετρακέφαλους και γλουτιαίους. Ίσως μετά από λίγα λεπτά τρέξιμο να νιώσετε πολύ κουρασμένοι, όμως με το χρόνο και την εξάσκηση θα βελτιώσετε την αντοχή σας.
Μεταξύ άλλων, θα μάθετε πού να πατάτε για να μην πέσετε, πώς να παίρνετε πιο αποτελεσματικά τις στροφές, ποια φυτά να αποφεύγετε και ποια μπορείτε να ακουμπήσετε άφοβα. Πρόκειται για ένα είδος τρεξίματος πιο πρωτόγονο από αυτό που είμαστε συνηθισμένοι να κάνουμε.
Οι ορεινοί αγώνες είναι δύναμη και ταχύτητα εξίσου. Άρα, καθώς προετοιμάζεστε για το μεγάλο σας αγώνα, συμπεριλάβετε στο πρόγραμμά σας πιο μεγάλες και αργές διαδρομές, αλλά και μικρότερες, πιο γρήγορες.
Αναπτύξτε αντοχή και δύναμη στα πόδια κάνοντας τη μεγάλη εβδομαδιαία διαδρομή σας σε μονοπάτια παρά σε δρόμους. Για να προετοιμαστείτε για οποιονδήποτε αγώνα μικρότερο από 10 χλμ., προγραμματίστε μια μεγάλη διαδρομή που διαρκεί περίπου 60 λεπτά. Για αγώνα 10 χλμ. ή περισσότερο, τρέξτε τουλάχιστον 90 λεπτά στη μεγάλη διαδρομή σας. Μην αποθαρρυνθείτε αν τρέχετε πιο αργά απ’ ότι σε δρόμο, αυτή άλλωστε είναι η φύση του τρεξίματος σε μονοπάτια.
Ένας καλός ορεινός δρομέας κατέχει δύο ειδών ταχύτητες: ταχύτητα στα πόδια και ταχύτητα στα μονοπάτια. Κάντε εναλλάξ κάθε εβδομάδα μία από τις 2 ακόλουθες προπονήσεις ταχύτητας κατά την προετοιμασία σας για τον αγώνα βουνού :
1. Ταχύτητα στα πόδια είναι η ολοκληρωμένη εναλλαγή των ποδιών, η οποία επιτυγχάνεται καλύτερα με προπονήσεις σε στίβο παρά σε μονοπάτια. Θα αυξήσετε την αποτελεσματικότητα των διασκελισμών σας, την αίσθηση του ρυθμού και το αναερόβιο κατώφλι αν κάνετε ένα εβδομαδιαίο σετ 6-8 Χ 400 μ. ή 3-4 Χ 800 μ. σε ρυθμό ελαφρώς πιο γρήγορο από το ρυθμό αγώνα. Αν ο στίβος δεν ό,τι το καλύτερο για εσάς, τρέξτε σε ανηφόρες. Ξεκινήστε με 4-6 επαναλήψεις των 200-400 μ. σε ανηφόρα και φτάστε τις σταδιακά στις 8-10.
2. Ταχύτητα στα μονοπάτια είναι η ικανότητα να τρέχετε στον αγωνιστικό ρυθμό σε μεταβαλλόμενο έδαφος. Επιτυγχάνεται καλύτερα με διαδρομές των 30-45 λεπτών σε μονοπάτι που δεν είναι υπερβολικά κακοτράχαλο (ο όρος φάρτλεκ ή παιχνίδι ταχύτητας επινοήθηκε από τους Σουηδούς για να περιγράψουν την προπόνηση ταχύτητας σε μονοπάτια).
Διασκεδάστε το. Σπριντάρετε από δέντρο σε δέντρο. Τρέξτε γρήγορα στην ανηφόρα και κατεβείτε με τζόγκινγκ ή αντίστροφα. Δεν υπάρχουν κανόνες στις προπονήσεις ταχύτητας, παρά μόνο ότι πρέπει να εντείνετε την προσπάθεια σας υπό μορφή παιχνιδιού. Θα δουλεύετε σκληρά, αλλά δεν θα το νιώθετε. Και καθ’οδόν θα μαθαίνετε πολλά για το ορεινό τρέξιμο.
Αν γυμνάσετε τους τετρακέφαλους και τους γλουτιαίους κάνοντας ασκήσεις ενδυνάμωσης και ποδήλατο (είτε στατικό γυμναστικής είτε ποδήλατο βουνού), θα αποκτήσετε περισσότερη ταχυδύναμη στις ανηφόρες και γενικά περισσότερη δύναμη στον αγώνα. Επιπλέον, θα δυναμώσουν οι σύνδεσμοι και οι μύες γύρω από τα γόνατα, κι έτσι δεν θα κινδυνεύετε να πάθετε διαστρέμματα ή άλλους τραυματισμούς που οφείλονται στο στρίψιμο του γόνατου.
Θα βοηθηθείτε πολύ αν κάνετε μερικά σετ βαθιά καθίσματα (squats), κάμψεις μηριαίων δικεφάλων (hamstring curls), εκτάσεις τετρακεφάλων και ανυψώσεις γαστροκνημίου (calf raises). Αν στο γυμναστήριο της περιοχής σας υπάρχει μηχάνημα γλουτιαίων - τύπου Butt Blaster- δοκιμάστε το. Έχω ανακαλύψει ότι μιμείται την κίνηση των ποδιών στο ανηφορικό τρέξιμο επειδή απομονώνει τους γλουτιαίους και τους μυς του άνω ποδός.
Αν κάνετε ορθοπεταλιά στο ποδήλατο, τότε αναπαράγετε την κίνηση του ανηφορικού τρεξίματος. Ακόμη, το ορεινό ποδήλατο είναι ο τέλειος τρόπος να ανακαλύψετε καινούργια μονοπάτια, επειδή σας επιτρέπει να βρίσκεστε σε κίνηση για περισσότερο χρόνο καταβάλλοντας μικρότερη προσπάθεια.
Καθώς προπονείστε, να έχετε κατά νου το πάτημά σας να είναι ελαφρύ. Φανταστείτε ότι τρέχετε πάνω σε τσόφλια αβγών. Επίσης, αντισταθείτε στην τάση να προτιμάτε το ένα πόδι από το άλλο. Πολλοί δρομείς ξεκινούν χρησιμοποιώντας το ένα πόδι ως πόδι στήριξης για να προσγειώνονται βαριά με αυτό και το άλλο ως πόδι "οδηγό" ή "πόδι ώθησης". Κάθε πόδι πρέπει να εκτελεί αυτές τις κινήσεις εναλλάξ. Δείτε κάποιες άλλες στρατηγικές κινήσεις που μπορείτε να ακολουθήσετε:
Να τρέχετε πατώντας στο μετατάρσιο (κουτουπιέ) κι όχι στις φτέρνες. Αυτό συνεπάγεται λιγότερη καταπόνηση, μεγαλύτερη ταχύτητα και καλύτερο έλεγχο.
Μικρύνετε το διασκελισμό σας, κρατήστε το κεφάλι σας ψηλά και το στήθος μπροστά. Τρέξτε χαλαροί και βρείτε έναν ρυθμό ώστε να ανεβαίνετε τους λόφους με σχετική ευκολία.
Τα μονοπάτια σε μεγαλύτερη κλίμακα από τους δρόμους, σας δίνουν την ευκαιρία να παίρνετε τις στροφές και να "κρύβεστε". Εξασκηθείτε στα εκρηκτικά ανοίγματα ταχύτητας αμέσως μόλις πάρετε μια στροφή. Οι συναθλητές σας δεν θα σας δουν να επιταχύνετε, οπότε μόλις ανακαλύψουν ότι τους έχετε αφήσει πίσω, θα «αποκαρδιωθούν». Συμπεριλάβετε αυτό το κόλπο στην κανονική σας προπόνηση φάρτλεκ.
Είναι δυνατόν να διασχίσετε ένα ποταμάκι χωρίς ούτε καν να βρέξετε τα πόδια σας. Το μόνο που χρειάζεται είναι ψηλά βήματα, όσο πιο γρήγορα μπορείτε, έτσι ώστε τα πέλματα να μην ακουμπήσουν κάτω παρά μόνο για κλάσμα δευτερολέπτου. Δοκιμάστε το. Και μην σας φοβίζει η ιδέα να περνάτε ρυάκια, ποταμάκια, χειμάρρους, τρέχοντας. Συντριπτικός αριθμός δρομέων χάνουν πολύτιμο χρόνο στη μέση της κούρσας, επειδή σταματούν διστακτικοί στην άκρη του νερού.
Κάθε μονοπάτι και έδαφος παρουσιάζουν μοναδικές προκλήσεις. Δείτε μερικά από τα πιο συνηθισμένα είδη και πώς να τα αντιμετωπίσετε:
Η άμμος δεν είναι εύκολη για τρέξιμο. Ιδιαίτερα μετά από περίοδο ζέστης και ξηρασίας, στερείται συνοχής και το έδαφος δεν είναι στέρεο. Στην άμμο, ο έμπειρος δρομέας δεν τρέχει σε ευθεία γραμμή, αλλά πάει εδώ κι εκεί ψάχνοντας για τα πιο στέρεα σημεία εδάφους. Συνήθως θα βρείτε καλά πατικωμένη άμμο – και πιο γρήγορες ευθείες για τρέξιμο – στις έξω άκρες των μονοπατιών.
Τα λασπωμένα μονοπάτια είναι τα πιο δύσκολα για τρέξιμο, από όλες τις απόψεις. Είναι βρώμικα, οι πιθανότητες να γλιστρήσετε είναι αυξημένες και η λάσπη κολλάει στα παπούτσια κάνοντάς τα πολύ βαριά. Επομένως να είστε παρατηρητικοί και να έχετε άμεσες αντιδράσεις. Η γυαλιστερή λάσπη είναι χωρίς αμφιβολία υγρή και κινδυνεύετε να κολλήσετε. Η λάσπη που έχει μουντή εμφάνιση είναι συνήθως πιο στέρεη για τρέξιμο.
Εδώ προχωρήστε πιο ζωηρά, σηκώνοντας ψηλά τα πόδια σας ώστε να μην σκοντάψετε. Να είστε πολύ συγκεντρωμένοι και να επιλέγετε προσεκτικά πού θα πατήσετε για να μην στραμπουλίξετε τους αστραγάλους.
Απατηλά όμορφα, τα δασικά μονοπάτια κρύβουν παγίδες κάτω από το στρώμα φύλλων που συνήθως τα καλύπτει. Πέτρες, ρίζες, λακκούβες. Οι δασώδεις περιοχές έχουν συνήθως υγρασία, οπότε τα μονοπάτια μπορεί να είναι ολισθηρά. Όπως και στα βραχώδη εδάφη, να προσέχετε πολύ πού πατάτε.
Ένας ορεινός αγώνας ενδέχεται να έχει αρκετές διαφορές από έναν αγώνα σε δρόμο. Ιδού μερικές σοφές συμβουλές για την ημέρα του αγώνα:
Πρώτα απ’ όλα, να φοράτε ειδικά παπούτσια τύπου trail. Είναι όσο ελαφριά επιβάλλεται για αγωνιστικό τρέξιμο, αλλά ταυτόχρονα προσφέρουν την πλευρική υποστήριξη που χρειάζεται για σταθερό κράτημα πελμάτων και αστραγάλων. Ακόμη, το παπούτσι trail έχει πιο στιβαρή σόλα από τα παπούτσια δρόμου και διαθέτει προστατευτικό για τα δάχτυλα ώστε να αποφύγετε τις κακώσεις.
Ξεκινήστε αργά. Στην ουσία, ορεινός αγώνας σημαίνει ένα ολόκληρο κοπάδι ανθρώπων που προσπαθούν να στριμωχτούν σε στενά μονοπάτια. Πράγμα που μπορεί να σας οδηγήσει να κάνετε γρήγορο ξεκίνημα για να ξεφύγετε από το πλήθος. Μην το κάνετε. Το μόνο που θα καταφέρετε είναι ελλειπή οξυγόνωση του οργανισμού και απώλεια ενέργειας, την οποία θέλετε να κρατήσετε για αργότερα στον αγώνα – όταν όλοι θα αρχίζουν να κουράζονται.
Παραμείνετε χαλαροί. Καθώς η κούρσα εξελίσσεται, θα βρείτε ρυθμό. Φανταστείτε ότι είστε τόσο ευκίνητος και ελαφροπάτητος όπως ο Φρεντ Αστέρ. Τρέχοντας σε αυτήν την χαλαρή κατάσταση, είναι μικρές οι πιθανότητες να πέσετε και μπορείτε να έχετε καλύτερο έλεγχο ταχύτητας.
Πάνω απ’ όλα, διασκεδάστε το. Οι ορεινοί αγώνες είναι η πιο φυσική μορφή αγωνιστικής αναμέτρησης. Πράγματι, ξαναγινόμαστε παιδιά καθώς τρέχουμε μέσα στο δάσος. Είναι ώρα παιχνιδιού, και αυτό καλούμαστε να κάνουμε.
Μετάφραση : Φανή Αδάμ
Δεκέμβριος 2009
Copyright © 2016 ELLINIKON Cross Country Race